به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ شناخت و بررسی جریان‌های کلامی انحرافی که در عرصه اجتماعی تاثیرگذار بوده‌اند، از جمله ضرورت‌های جامعه ماست که مدتی است در محافل دانشجویی و حوزوزی و نیز محافل عمومی به جریان افتاده است. یکی از این جریانات انحرافیِ کلامی در ساحت اجتماعی کشور ما در دوره‌ای اثرگذار بود و اکنون نیز علی رغم بی اقبالی در عرصه عمومی، به کنجی خزیده و سعی دارد بصورت خاموش به گسترش آموزه‌های غیر کارشناسی و توام با انحرافاتش ادامه بدهد، انجمن حجتیه است. در این گزارش که در پی درگذشت سید حسن افتخارزاده، از اعضای برجسته و رهبران انجمن حجتی تهیه شده است، سعی داریم تا ضمن مرور مهمترین مقاطع در دوران حیات این انجمن، مروری و بازخوانی از آن داشته باشیم.
آغاز جریان انجمن حجتیه
انجمن حجتیه یک سازمان مذهبی-سیاسی شیعه مبتنی بر فهم روای از دین است که در سال ۱۳۳۲ خورشیدی (۱۹۵۳ میلادی) توسط شیخ محمود حلبی ، یک منبری معروف تأسیس شد.
تاکنون این اشخاص رهبری انجمن حجتیه را برعهده داشته آمد:
شیخ محمود حلبی: بنیانگذار و رهبر اصلی انجمن حجتیه تا زمان زمان فوت در سال ۱۳۷۶
سید حسن افتخارزاده: یکی از اعضای برجسته و رهبران انجمن حجتیه که پس از حلبی نقش مهمی در اداره انجمن داشت که امروز درگذشت.
از جواد مادرشاهی، تاجری، فضلی، دکتر قندی،مهدی طیب: و دکتر گلزاری به عنوان چهره های شاخص انجمن حجتیه باد میشود.
تاریخچه انجمن حجتیه:
این انجمن بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و با هدف مبارزه با بهائیت و تبلیغ تشیع شکل گرفت.
انجمن حجتیه در دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی ایران فعالیت داشت، اما پس از انقلاب به دلیل اختلافات با نظام جمهوری اسلامی، به حاشیه رانده شد.
یکی از اهداف اصلی انجمن حجتیه، مقابله با فعالیت‌های بهائیت در ایران بود. این انجمن با برگزاری جلسات، انتشار کتاب‌ها و مقالات، و آموزش اعضا، سعی در تضعیف نفوذ بهائیت در جامعه ایران داشت. همچنین، انجمن حجتیه به دنبال گسترش آموزه‌های سنتی شیعه و تقویت باور‌های مذهبی در میان مردم بود.
برخی از مهمترین مدارس مذهبی به حجتیه منتسب است، مثل مدرسه علوی و نیکان .
یکی از ویژگی‌های بارز انجمن حجتیه، عدم دخالت مستقیم در سیاست بود. این گروه معتقد بود که ظهور امام زمان (عج) تنها راه حل مشکلات جهان است و بنابراین، از مشارکت در حکومت‌ها و امور سیاسی خودداری می‌کرد
چرا امام خمینی با انجمن حجتیه مخالف بود؟
امام خمینی با اعتقاد انجمن حجتیه به جدایی دین از سیاست مخالف بود. ایشان معتقد بودند که مبارزه با حکومت فاسد شاه اولویت دارد و نه صرفاً مقابله با فرقه‌هایی مانند بهائیت.
امام خمینی نگران بودند که اعضای انجمن حجتیه ممکن است به پست‌های کلیدی دست یابند و باعث تفرقه و تشتت در میان انقلابیون شوند. ایشان به وزیران وقت کشور و آموزش و پرورش توصیه کردند که به این افراد پست‌های مهم ندهند، چرا که آن‌ها می‌توانند به عنوان عوامل نفوذی عمل کنند و به انقلاب آسیب بزنند
. در سال ۱۳۶۲، انجمن حجتیه به طور رسمی منحل شد اما . برخی از اعضای آن به فعالیت‌های فردی پرداختند.
انجمن حجتیه به دلیل عدم مشارکت در سیاست و اعتقاد به عدم مشروعیت حکومت‌ها تا پیش از ظهور مورد انتقاد نیرو‌های انقلابی قرار گرفت.
این موضع‌گیری باعث شد که پس از انقلاب، این گروه به حاشیه رانده شود. همچنین، اگرچه مبارزه با بهائیت یکی از اهداف اصلی انجمن بوده و هست .
برخی معتقدند که این گروه نتوانست با تحولات اجتماعی و سیاسی ایران همگام شود و به مرور زمان از جریان اصلی جامعه فاصله گرفت و نوعی زیست محفلی را در دستور کار خود قرار داده است.
محمود ذاکرزاده تولایی با نام مستعار شیخ محمود حلبی کیست؟
وی در سال ۱۲۷۹ هجری شمسی متولد شد و در نوجوانی طلبه شد، در جوانی تصمیم گرفت با یکی از دوستانش به نام سید عباس علوی به تحقیق درباره بهائیّت بپردازند، امّا رفیق ایشان پس از مدتی به فرقه ضاله بهائیت گرایش پیدا می‌کند تا آنجا که مبلّغ بهائیت میشود. شیخ محمود حلبی ادعا می‌کند همین مساله عزم مرا برای مبارزه با بهائیت تشدید کرد. شیخ محمود تا پیش از کودتای ۲۸ مرداد در زمینه سیاسی فعالیت داشت و ظاهرا جزء مبارزان ملی شدن صنعت نفت به حساب می‌آمد و در انتخابات مجلس آن زمان هم کاندید شد و رای نیاورد و پس از سرخوردگی در مسائل سیاسی از سیاست کناره گرفت و سال ۱۳۳۲ انجمنی را تشکیل داد که بعدها معروف به انجمن حجتیه شد.
نظام آموزشی انجمن حجتیه
در ساختار و سازمان انجمن حجتیه کمیته‌هایی زیر مجموعه شخص حلبی تشکیل شده بود و کمیته‌های آموزش، تحقیق و پژوهش، ارتباط با خارج و همچنین کمیته ارشاد، اقدامات تشکیلاتی انجمن حجتیه را به انجام می‌رساندند و هر یک از این کمیته‌ها فعالیت مخصوص به خود را داشته و دارند اما در میان این کمیته‌ها، آموزش و سیستم مدارس علوی از فعال‌ترین کمیته‌های انجمن تاکنون بوده است.
انجمنی‌ها در مدارس غیر انتفاعی آموزش و پرورش بسیار ماهرانه عمل می‌کنند به گونه‌ای که فرزندان خانواده‌های مذهبی که بدون هیچ گرایش انجمنی در مدرسه مذهبی ثبت نام کرده‌اند، وقتی تحصیلات ابتدایی‌شان تمام شد، به خاطر گرایش‌هایی که معلم در آن‌ها ایجاد کرده به جلسات انجمن می‌روند. خانواده هم فکر می‌کند یک جلسه مذهبی است. جلسات اعتقادی هم که پوشش‌‌های زیادی می‌تواند داشته باشد، پنج‌شنبه‌ها، محرم، تاسوعا، عاشورا، میلادها و شهادت‌ها جلسه دارند. حتی روزهای عادی هم کلاس می‌گذارند. پدر و مادرها هم می‌گویند جلسه مذهبی است، چرا نرود؟ البته از نظر مذهبی در ظاهر خیلی خوب کار می‌کنند اما مبانی فکری دینی و سیاسی را هم به سمت خود تغییر می‌دهند و یک وقت نگاه می‌کنیم و می‌بینیم بچه‌ای با توانایی بالا در فن بیان و اطلاعات زیاد مبانی شیعی، فعال فرقه انجمن حجتیه و مروج افکار انحرافی آن‌ها شده است.
مختصات فکری انجمن حجتیه و شخص حلبی
الف- تقابل شدید با علوم نظری؛ حلبی تقابل شدید با علوم نظری داشت و با مسائل برهانی، عرفانی و مشخصا فلسفه مخالف بود و از پیروان مکتب تفکیک به حساب می‌آمد و در این مساله از استادش میرزا مهدی اصفهانی متأثر بود. حلبی در دروس معارف الهیه درباره فلاسفه چنین می‌گوید: خاک بردهانشان و آتش بر زبانشان. و متاسفانه در سخنرانی‌هایش به فلاسفه توهین می‌کند و از ملاصدرا با عبارت موهن ملا تحتا یاد می‌کند.
ب- افراط گرایی مذهبی و فرقه گرایی؛ انجمن، نسبت به شعائر مذهبی تشیع نگاهی تند و افراطی دارد و در گفتمان آن تقابل مذهبی شیعه و سنی پر رنگ است و در این تفکر کاملا طابق النعل بالنعل راهبرد جریان انحرافی شیرازی را دنبال می‌کند.
ج- عدم دخالت دین درسیاست؛ جداسازی دین از سیاست در تفکر انجمن ابتدا به عنوان یک تاکتیک مطرح بود ولی به مرور به اصلی استراتژیک تبدیل شد تا حدی که در بند ۹ اساسنامه انجمن، حق انجام کارهای سیاسی از اعضاء سلب شده است که البته این اصل فعلا برای نفوذ در مناصب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران توسط رهبر فعلی انجمن نادیده گرفته شده است.
د- تقابل با انقلاب اسلامی؛ سران انجمن حجتیه با ایجاد شبهاتی تلاش داشتند نظر مردم را درباره انقلاب و امام خمینی (ره) متزلزل کنند و در ابتدای انقلاب و قبل از انقلاب این امور را علنا بیان و حتی با ساواک هم همراهی می‌کردند که علی اکبر پرورش (جدا شده از سیستم انجمن) درباره انجمن اینگونه می‌گوید:”وقتی ساواک متوجه شده بود که من از انجمن کنار رفته‌ام همین نادری ملعون (بازجوی ساواک) ما را خواست و خیلی فحاشی کرد و گفت چرا دیگر در انجمن نیستی؟!”
مواضع امام(ره)نسبت به انجمن حجتیه
حضرت روح الله (ره) قبل از انقلاب مانند برخی مراجع دیگر، فعالیتهای‌شان که در مقابله با بهائیت بود را تائید کردند و مدتی هم اجازه استفاده از وجوهات شرعیه را به انجمن دادند اما پس از مدتی با توجه به افکار انحرافی انجمن، امام خمینی(ره) مواضع جدی و شفافی علیه آن‌ها اتخّاد کردند و اجازه استفاده از وجوهات شرعیه را نیز سلب کردند
که عبارات در این زمینه بسیار زیاد و تکان دهنده است و شاید منشور روحانیت اوج مقابله گفتمانی امام(ره) با این جریان انحرافی محسوب شود.
اعلام تعطیلی ظاهری انجمن
پس از سخنرانی امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۲، انجمن بیانیه‌ای داد و تعطیلی‌اش (نه انحلال) را اعلام کرد و از آن پس علیرغم اعلام تعطیلی، فعالیت‌های خود را به صورت مخفیانه انجام می‌داد و تا به امروز، تشکیلات انجمن حجتیه در حال فعالیت زیرزمینی می‌باشد البته در سالیان اخیر، برخی افراد تشکیلاتی انجمن در جلساتی رسما اعلام فعالیت رسمی را نیز اعلام کرده‌اند.
حال فعلی جریان حجتیه
با مرگ حلبی در دی ماه سال۱۳۷۶ سید حسن افتخارزاده به عنوان پدر معنوی انجمن به فعالیّت می‌پردازد. نفر دوم این جریان را فردی به نام سجادی با نام مستعار مهندس عنوان کرده‌اند. در حال حاضر غالب فعالیت‌های انجمن حجتیه با گرایش فرقه گرایی و مخالفت عملی با وحدت (مانند برگزاری مراسمات برائت) و علیه مبانی حکومت اسلامی سازماندهی شده است و قالب فعالیت‌های این جریان فی الحال آموزشی است.
انجمن با توجه به سابقه آموزشی قبل از انقلاب در مدرسه علوی همان سیستم را ادامه داده و برای اینکه شناخته نشود مدارس و شعبه‌های دیگری هم در استان‌ها و شهرهای دیگر راه اندازی کرده است. اخیرا هم شبهاتی در باره مدرسه‌ای در قم شنیده شده است که امید است مسئولین محترم آموزش و پرورش نسبت به این مساله حساس و در صورت صحت برخورد لازم صورت پذیرد. یکی دیگر از فعالیت‌های کنونی انجمن تمرکز بر تقابل شیعه و سنی است که اخیرا با توجه به اینکه این فعل هم به شناسایی آن‌ها منجر میشود در خفا و از طریق نفوذ در برخی مراکز معتبر و دفاتر انجام می‌پذیرد.
